Historia RMN – kalendarium wydarzeń
(opracowano na podstawie tekstów dr hab. Dariusza Aleksandra Rymara, dr Zbigniewa Syski i Marka Rusakiewicza)
1979 r.
Ruch Młodzieży Niezależnej był kontynuacją działalności opozycyjnej środowiska młodzieżowego, które zaczęło się tworzyć pod koniec lat 70. Pierwszą organizacją, którą założyła grupa kolegów w lipcu 1979 r. był Związek Młodzieży Antykomunistycznej (ZMA) zainicjowany przez Marka Rusakiewicza i Waldemara Rzucidło. Należeli do niego także m.in.: Krzysztof Sobolewski, Stefan Bohusz, Artur Orzechowski, Leszek Rybak, Krzysztof Rogacewicz, Jarosław Furtan, Grzegorz Bieroń.
1980 r.
W latach 1980-1981 członkowie ZMA zaangażowali się w działalność gorzowskiej „Solidarności”, biorąc udział w akcjach plakatowo-ulotkowych związku. Opiekunem grupy ze strony „S” był Mirosław Haczkur.
1981 r.
Po wprowadzeniu stanu wojennego działacze ZMA postanowili kontynuować działalność w strukturach podziemia. Pierwszą większą akcje plakatową zorganizowano w Wigilię – 24. grudnia 1981 r.
1982 r.
Na początku stycznia 1982 r. podczas spotkanie na terenie parafii Ojców Oblatów przy ul. Brackiej wybrano zarząd organizacji, na czele której stanął Marek Rusakiewicz. W spotkaniu uczestniczyli również: Krzysztof Sobolewski, Jarosław Furtan, Grzegorz Bieroń, Stefan Bohusz, Artur Orzechowski, Roman Bosiacki, Olgierd Popiel i Ryszard Popiel.
12 czerwca 1982 r. powstała Regionalna Komisja Wykonawcza NSZZ „S”, na której czele stanął ukrywający się Zbigniew Bełz. W lipcu Marek Rusakiewicz nawiązał kontakt ze strukturami podziemnej „S”. Osobą wprowadzającą był działacz stilo nowskiej „S” – Paweł Szymkowicz.
30 sierpnia 1982 r., w przeddzień rocznicy powstania „Solidarności” i największej demonstracji w Gorzowie przeciwko stanowi wojennemu, przyjęto nazwę organizacji – Młodzieżowy Ruch Oporu (MRO).
31 sierpnia 1982 r., działacze MRO brali aktywny udział w manifestacji pod gorzowską katedrą, a później na ulicach miasta.
30 października 1982 r. – ukazał się pierwszy (i jedyny) numer pisma MRO – „Iskra” w nakładzie 500 egz.
3-7 listopada 1982 r. rozpoczęły się pierwsze zatrzymania działaczy MRO. Zatrzymano m.in. Dariusza Osińskiego, Jarosława Jaśkiela, Pawła Cichonia, Marka i Waldemara Rusakiewiczów, Marka Sobolewskiego, Roberta Kukuckiego, Krzysztofa Baraniaka, Piotra Niewiarowskiego, Artura Orzechowskiego, Olgierda i Ryszarda Popieli, Romana Bosiackiego, Grzegorza Bieronia, Jaroslawa Furtana, Stefana Bohusza, Jarosława Porwicha, Jaromira Świerczyńskiego, Pawła Cichonia, Tomasza Bickiego, Zbigniewa Bierkę.
19 listopada 1982 r. zwolniono wszystkich aresztowanych działaczy MRO, z wyjątkiem Marka Rusakiewicza, który opuścił areszt – 8 grudnia 1982 r.
28 grudnia 1982 roku rozpoczął się procesem najmłodszych członków MRO: Krzysztofa Baraniaka, Roberta Kukuckiego, Piotra Niewiarowski, Mariusza Skibiński oraz Marka Sobolewskiego, którzy zastali skazani na 2 lata domu poprawczego w zawieszeniu na 2 lata. Pozostali: Tomasz Bicki, Zbigniew Bierka i Paweł Cichoń otrzymali nadzór kuratora.
1983 r.
7-9 lutego 1983 r. trwał proces starszych członków MRO: Marka Rusakiewicza (uczeń IV klasy II LO w Gorzowie Wlkp.), Artura Orzechowskiego (uczeń III klasy ZSZ w Gorzowie Wlkp.), Olgierda Popiela (uczeń III klasy Technikum Budowlanego w Gorzowie Wlkp.), Ryszarda Popiela (uczeń III klasy Technikum Budowlanego w Gorzowie Wlkp.), Romana Bosiackiego (uczeń IV klasy Technikum Budowlanego w Gorzowie Wlkp.), Grzegorza Bieronia (uczeń IV klasy LO w Gorzowie Wlkp.), Jarosława Furtana (uczeń IV klasy LO w Gorzowie Wlkp.), oraz Stefana Bohusza (uczeń III klasy ZSZ w Gorzowie Wlkp.). Oskarżonych działaczy MRO skazano na kary od 6 miesięcy do 2 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata. Jedynie w przypadku Waldemara Rusakiewicza sąd warunkowo umorzył postępowanie.
20 kwietnia 1983 r. wychodzi pierwszy numer „Szańca” – pisma Ruchu Młodzieży Niezależnej. Tę datę uważa się za początek działalności RMN, który utworzyli dawni działacze MRO (a jeszcze wcześniej – ZMA). Pierwszym szefem RMN został Marek Rusakiewicz. Pracami poligraficznymi kierował ukrywający się Krzysztof Sobolewski.
Czerwiec 1983 r. za namową adwokatów ujawnił się i zgłosił się do prokuratury Krzysztof Sobolewski, ale mimo deklaracji składanych przez prokuraturę został aresztowany. Wyszedł z aresztu na mocy amnestii w lipcu 1983 r.
31 lipca 1983 r. wyruszyła pierwsza Piesza Pielgrzymka Gorzowska na Jasną Górę, w której uczestniczyli działacze RMN. Pielgrzymki były dla działaczy RMN „oazą wolności”.
10 grudnia 1983 r. – ponownie aresztowano Krzysztofa Sobolewskiego, a następnie 19 marca 1984 r. skazano na jeden rok pozbawienia wolności.
1984 r.
Kwiecień 1984 r. przyjęto Statut RMN i opublikowano go w „Szańcu” nr 9/21.
Czerwiec 1984 r. – zatrzymano na 48 godzin: Tomasza Bickiego, Jarosława Faściszewskiego i Małgorzatę Beigier. W trakcie przesłuchania T. Bicki został dotkliwie pobity przez funkcjonariuszy SB.
Czerwiec 1984 r. – wyrzucono ze szkoły – Technikum Budowlanego w Gorzowie Wlkp., braci Olgierda i Ryszarda Popielów. Zostali oni zmuszeni do ukończenia eksternistycznie technikum w Zielonej Górze.
29 sierpnia 1984 podczas kolportażu ulotek na ul. Bema w Gorzowie został zatrzymany Dariusz Bernacki.
4 grudnia 1984 r. – ukazał się pierwszy numer „Sokoła” – pisma RMN w I LO Gorzowie Wlkp. Inicjatorami pisma byli: Robert Kuraszkiewicz, Jacek Pieczyński i Adam Borysławski.
1985 r.
22 lutego 1985 r. działacze RMN przeprowadzali na szeroką skalę akcje ulotkowe przeciwko planowanym podwyżkom cen. W trakcie rozrzucania ulotek funkcjonariusze SB zatrzymali Jarosława Wojewódzkiego. Tego dnia rozpoczęły się rewizje w mieszkaniach i zatrzymania innych działaczy RMN, w tym m.in.: Roberta Kuraszkiewicza, Adama Tuczyńskiego. W następnych dniach zatrzymano: Jarosława Sychlę, Marka Rusakiewicza, Bernadettę Chomę, Beatę Szrejder, Szymona Wieczorka, Jacka Pieczyńskiego, Arkadiusza Wołoszyna, Jacka Kowalskiego, Dariusza Rystała, Roberta Głuchego, Waldemara Rusakiewicza, Roberta Bartosza i Iwonę Suchocką. Represje dotknęły głównie uczniów I LO. W okresie tym funkcjonariusze SB przesłuchiwali około 50. uczniów i nauczycieli tej szkoły.
10 marca (niedziela) 1985 r. we wszystkich kościołach dekanatu gorzowskiego podczas nabożeństw odczytany został Komunikat w sprawie przesłuchania młodzieży przez SB, wystosowany przez gorzowskich proboszczów.
20 marca 1985 r. wyrzucono ze szkoły – I LO w Gorzowie Wlkp. 4 aresztowanych uczniów: Beatę Szrejder, Jacka Pieczyńskiego, Jacka Kowalskiego i Szymona Wieczorka.
21 marca 1985 r. wojewoda gorzowski podjął decyzję o wyrzuceniu z I LO dwóch nauczycieli: Emilię Cieślę i Walentego Burkę, którzy stawali w obronie represjonowanych uczniów.
28 czerwca 1985 r. aresztowano Adama Borysławskiego, ucznia I LO. W tym dniu funkcjonariusze SB dokonali rewizji również w mieszkaniach innych działaczy RMN: Ryszarda i Olgierda Popielów, Tomasza Bickiego, Jarosława Sychli, Kazimierza Sokołowskiego i Adama Tuczyńskiego, a także zatrzymali: Jacka Dudzińskiego, Jarosława Wojewódzkiego, Andrzeja Jachimowskiego, Lidię Hładkę, Jacka Madeja i Roberta Kuraszkiewicza.
6-7 sierpnia 1985 r. – przed Sądem Rejonowym w Gorzowie odbyła się rozprawa sądowej przeciwko braciom Markowi i Waldemarowi Rusakiewiczom, którzy ostatecznie zostali uniewinnieni, po uznaniu przez sąd, że składane przeciwko nim zeznania świadków były wymuszone siłą.
6 września 1985 r. Adam Borysławski został zwolniony z aresztu, ale jednocześnie wyrzucono go ze szkoły. W grudniu 1985 r. zawieszono warunkowo postępowanie przeciwko niemu.
1986 r.
5 lutego 1986 r. aresztowano Jarosława Wojewódzkiego za odmowę złożenia przysięgi wojskowej na wierność armii radzieckiej. 27 marca 1986 r. skazano go na karę 2,5 lat pozbawienia wolności.
5 kwietnia 1986 r. – aresztowano, a 7 maja 1986 r. – skazano na 3 lata pozbawienia wolności, Krzysztofa Sobolewskiego za odmowę złożenia przysięgi wojskowej.
W nocy z 30/30 lipca 1986 r. grupa działaczy RMN zdjęła tablicę rosyjskiego generała Bierzarina w Parku Siemiradzkiego w Gorzowie Wlkp. Akcja wywołała interwencję ambasady rosyjskiej i szeroko zakrojone działania ze strony SB. Sprawców nigdy nie ujęto.
Latem 1986 r. rozpoczyna działalność grupa nadawcza Radia „Solidarność”, którą kieruje z ramienia „S” Bronisław Żurawiecki. Najbardziej aktywni członkowie tej grupy to: Grzegorz i Jarosław Sychlowie, Mariusz Bigos, Olgierd i Ryszard Popiele, Krzysztof i Marek Sobolewscy, Dariusz Weideman, Dariusz Bernacki, Zbigniew Żmijski, Jarosław Porwich, Waldemar Rusakiewicz i Norbert Żal.
1987 r.
Styczeń 1987 r. – ukazuje się pierwszy numer „Bez Przemocy” – pisma gorzowskiej grupy Ruchu „Wolność i Pokój”
12kwietnia 1987 w Gorzowie odbył się Diecezjalny Dzień Młodych. Na mszy św. pod katedrą zebrało sie około 10 tys. młodych ludzi. Działacze RMN brali udział w tych uroczystościach z transparentami Ruchu.
3 maja 1987 r. – pierwsza akcja protestacyjna przeciwko składowisku odpadów radioaktywnych w bunkrach Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego organizowana przez działaczy gorzowskiego RMN i WiP wspólnie z działaczami „S” z Międzyrzecza. Wzięło w niej udział ok. 2 tysiące mieszkańców Międzyrzecza.
18 maja 1987 r. – działacze RMN (i WiP): Kazimierz Sokołowski, Adam Borysławski, Waldemar Rusakiewicz, Jarosław Wojewódzki, Krzysztof Sobolewski protestowali w centrum Gorzowa Wlkp. na daszku SDH z transparentem: „Odpady radioaktywne to stałe zagrożenie”, „Atomowy śmietnik pod Międzyrzeczem – nie”
7 czerwca 1987 r. w Międzyrzeczu miała miejsce kolejna akcja protestacyjna przeciwko składowisku odpadów radioaktywnych, podczas której zostali zatrzymani: Jarosław i Grzegorz Sychlowie oraz Olgierd Popiel.
12 czerwca 1987 r. działacze RMN i gorzowskiego WiP wzięli udział w spotkaniu z Ojcem św. Janem Pawłem II w Gdańsku na Zaspie z transparentami „Solidarności”, RMN i WiP, a bezpośrednio po nim stanęli na czele marszu spod Zaspy w kierunku pomnika Trzech Krzyży. Demonstrantów zaatakowały oddziały ZOMO.
2 września 1987 r. – akcję protestacyjną w sprawie MRU w Międzyrzeczu zorganizowali: Kazimierz Sokołowski, Marek i Waldemar Rusakiewiczowie, Krzysztof Sobolewski, Jarosław Wojewódzki i Dariusz Bernacki.
6 września 1987 r. – odbywa się na ulicach Międzyrzecza największy liczebnie marsz protestacyjny przeciwko składowisku odpadów, z udziałem gorzowskich działaczy RMN i WiP.
30 września 1987 r. – po fali protestów września Miejsko – Gminna Rada Narodowa Międzyrzeczu wyraziła negatywną opinię w sprawie lokalizacji składowiska odpadów radioaktywnych w bunkrach MRU.
Jesienią 1987 r. rozpoczyna działalność RMN na terenie Zielonej Góry, a później również w innych miastach województwa zielonogórskiego: Gubin, Szprotawa, Nowa Sól. Zielonogórski RMN wydawał też własne pismo: „Dryń”. W grupie tej najbardziej aktywni działacze to: Janusz Opaska, Beata Jencz, Wojciech Rutkiewicz Piotr Łysakowski, Robert Pokrzycki i Artur Zasada.
29 grudnia 1987 r. aresztowano za odmowę złożenia przysięgi wojskowej Kazimierza Sokołowskiego. 25 stycznia 1988 r. został on skazany na 2,5 roku więzienia. W obronie Kazimierza Sokołowskiego działacze RMN i Ruchu „Wolność i Pokój” zorganizowali wiele akcji protestacyjnych w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze, gdzie odbywał się jego proces. Nadawano też w tej sprawie specjalne audycje Radia „Solidarność”. Specjalny list wystosował do niego też ks. biskup Józef Michalik.
30 grudnia 1987 r. o godz. 20.30 nadano pierwszą audycję RMN-owską – w sprawie uwolnienia Kazimierza Sokołowskiego
Na przełomie lat 1987/1988 powstało środowisko RMN w Międzyrzeczu, które wydawało własne pismo: „Korek”. Do grupy tej należeli: Mariusz Mleczak, Jarosław Kubiak, Roman Błaszczak, Robert Surowiec, Małgorzata Augustyniak, Elżbieta Bożek, Hanna Mleczak, Marek Grządko. Do czerwca 1990 roku wydano 20 numerów „Korka”.
1988 r.
6 marca 1988 r. nadano audycję RMN poświęconą 5. rocznicy powstania RMN.
Kwiecień 1988 r. – opublikowano w „Szańcu” nr 22/88 Deklarację Ruchu Młodzieży Niezależnej.
16 kwietnia 1988 r. ekipa nadawcza RMN wyemitowała audycję Radia „S” w Zielonej Górze.
1 maja 1988 r. zatrzymano na 48 godzin: Marka Bigosa, Adama Borysławskiego, Jarosława Porwicha, Marka Rusakiewicza, Jarosława Sychlę i Jarosława Wojewódzkiego. Inni działacze RMN, którzy zdołali uniknąć zatrzymania czynnie uczestniczyli w akcji protestacyjnej na ulicach Gorzowa z transparentami RMN, WiP i „S”.
10 maja 1988 r. prokuratura postawiła zarzuty nadawania nielegalnych audycji radiowych: Krzysztofowi Sobolewskiemu, Jarosławowi Porwichowi i Mariuszowi Bigosowi. Zatrzymano w tej sprawie również Jarosława Porwicha i Dariusza Bernackiego.
20 sierpnia 1988 r. wychodzi pierwszy numer „Biuletynu Strajkowego” wydawanego przez działaczy RMN, informującego o strajkach w kraju. Biuletyn wydawano co dwa dni. Łącznie wydano 5 numerów tego pisma, które kolportowano w zakładach pracy.
07 grudnia 1988 r. – działacze RMN i WiP zorganizowali w gorzowskim „Rolniku” happening przeciwko budowie elektrowni atomowej w Klempiczu.
1989 r.
22 stycznia 1989 r. w kościele przy ulicy Żeromskiego o godzinie 17.00 msza święta w intencji młodzieży zamówiona przez Ruch Młodzieży Niezależnej’.
2 marca 1989 r. działacze RMN, w tym m.in. Adam Borysławski i Artur Brykner, zorganizowali akcję przeciwko elektrowni atomowej w Klempiczu trzymając transparenty i rozrzucając kilkanaście tysięcy ulotek.
15 marca 1989 r. RMN był współorganizatorem marszu protestacyjnego w Gorzowie Wlkp. przeciwko budowie elektrowni atomowej w Klempiczu, w którym wzięło udział około 4 tysiące osób.
28 kwietnia 1989 w czasie rozklejania plakatów nawołujących do demonstracji ekologicznej w dniu 7 maja został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO, a następnie pobity siedemnastoletni członek RMN – Bernard Pyrkosz.
4 czerwca 1989 r. odbyły się częściowo wolne wybory do parlamentu, w wyniku których Marek Rusakiewicz, pierwszy przewodniczący RMN, został posłem na Sejm.
25 października 1989 r. – w Zespole Szkół Chemicznych działacze RMN zaczęli wydawać gazetkę szkolną – „Gieroj”, którą redagowali: Radosław Frąckowiak, Mariusz Zbanyszek.
1990 r.
18 maja 1990 r. Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wlkp. zarejestrował RMN.
Czerwiec 1990 r. ukazuje się ostatni – 124 numer „Szańca” i działalność RMN zostaje zakończona.